Ustawa Antyplastikowa (SUP) a gastronomia – jak prowadzić działalność w świetle nowych wymogów?

Dyrektywa SUP weszła w życie już w maju 2023 roku. Jest to regulacja Unii Europejskiej, dotycząca ograniczenia użycia jednorazowego plastiku. Wraz z nadejściem 2024 roku wchodzą jednak nowe przepisy, których restauratorzy muszą przestrzegać. Jak przygotować lokal na zmiany? Czy należy wprowadzić nowe opłaty? Wyjaśniamy!

Dyrektywa SUP – co to takiego?

Dyrektywa SUP (Single-Use Plastic) to jeden z najważniejszych aktów prawnych Unii Europejskiej, stworzony w celu ochrony planety i zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Z dyrektywą SUP wiążą się duże zmiany, które szczególnie odczuje sektor gastronomii. Państwa Unii Europejskiej mają za zadanie zachęcać swoich obywateli do wyboru produktów wielokrotnego użytku lub rozwiązań jednorazowych wykonanych z surowców innych niż tworzywa sztuczne.

Czym jest produkt jednorazowy?

Produkt jednorazowy to produkt w całości lub częściowo wykonany z tworzyw sztucznych. Został zaprojektowany i wprowadzony do obrotu w taki sposób, żeby nie używać go ponownie w tym samym celu, ani też nie napełniać powtórnie.

Dyrektywa SUP wprowadziła zakaz sprzedaży oraz wprowadzania do obrotu produktów jednorazowych wykonanych z tworzyw sztucznych, takich jak: 

• sztućce,
• talerze,
• słomki i mieszadełka do napojów,
• pojemniki na żywność i napoje, wykonane z polistyrenu ekspandowanego.

Obowiązki restauratora w związku z SUP

Najważniejsze zmiany, które dla gastronomii wprowadza dyrektywa SUP, to zakaz wprowadzania do obrotu jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych niebędących opakowaniami, jak również ograniczenie stosowania jednorazowych opakowań z tworzyw sztucznych. 

Jeśli nabyłeś jednorazowe sztućce, talerze czy mieszadełka z tworzyw sztucznych przed dniem wejścia w życie ustawy, czyli 24 maja 2023, możesz je sprzedawać lub przekazać nieodpłatnie nabywcom na terytorium kraju lub wykorzystać na własny użytek do czasu wyczerpania ich zapasów.

Od 1 stycznia 2024 r. przedsiębiorcy działający w branżach, w których używane są opakowania jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, muszą pobierać od klientów dodatkową opłatę za te opakowania.. Kwota ta będzie przeznaczona na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów. Wysokość tzw. opłaty konsumenckiej  to odpowiednio 0,20 zł za kubki na napoje, w tym kubki z wieczkami oraz 0,25 zł w przypadku pojemników na żywność z tworzyw sztucznych.

Przedsiębiorcy, którzy zostali zobowiązani do pobierania opłaty od klientów, będą ją wpłacać na odrębny rachunek bankowy marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce jej pobrania, w terminie do 15 marca roku następnego po roku kalendarzowym, w którym opłata została pobrana. Kontrolę przestrzegania tego obowiązku przeprowadzi Inspekcja Handlowa.

Pamiętaj! Na jednorazowych opakowaniach i kubkach, które wykonane są z tworzyw sztucznych, muszą także znaleźć się odpowiednie oznaczenia o ich szkodliwym wpływie na środowisko. To Ty  – jako wprowadzający lub udostępniający takie opakowania –  musisz upewnić się, że oznaczenia te znajdują się na opakowaniach, które stosujesz.

Dyrektywa SUP – ważne terminy 

W ciągu 3 miesięcy od wejścia ustawy w życie (czyli do 24 sierpnia 2023) każdy przedsiębiorca musiał dokonać wpisu do rejestru BDO  dla swojej firmy lub, jeśli miał już nadany numer BDO,  złożyć wniosek aktualizacyjny, wskazując charakter prowadzonej działalności (np. gastronomia). Jeśli jeszcze tego nie zrobiłeś – uzupełnij brak jak najszybciej.

Od 24 maja 2023 roku powinieneś prowadzić ewidencję, na podstawie której do 15 marca 2024 r. złożysz pierwsze sprawozdanie do Urzędu Marszałkowskiego. W sprawozdaniu wykażesz ilości opakowań z tworzyw sztucznych, które wprowadzone zostały do obrotu od 24 maja 2023 do 31 grudnia 2023.

Od  1 stycznia 2024 musisz  pobierać opłatę za opakowania od konsumentów w ustalonej ustawą wysokości.  

Pierwszą opłatę produktową z tytułu pobranych od klientów opłat za opakowania z tworzyw sztucznych wpłacasz na konto Urzędu Marszałkowskiego do 15 marca 2025 (za rok 2024) wraz ze składanym za ten okres sprawozdaniem w BDO.

Dodatkowo, od 1 lipca 2024 gastronomia, w tym firmy cateringowe oraz lokale oferujące dania z dowozem muszą umożliwić klientom wybór alternatywnego opakowania do opakowania z tworzywa sztucznego. Powinny być to opakowania z alternatywnych, do tworzyw sztucznych, materiałów lub opakowania wielorazowego użytku.

Kary za nieprzestrzeganie przepisów

Nie licz na to, że uda Ci się uniknąć nowych przepisów. Za nieprzestrzeganie prawa grożą kary finansowe w wysokości od 500 do nawet 500 000 zł!

Do naruszenia przepisów zalicza się m.in.:

• brak pobierania  opłat za plastikowe kubki na napoje oraz pojemniki na żywność, jak również za niezapewnienie alternatywnych opakowań do opakowań z tworzyw sztucznych,
• brak prowadzenia właściwej ewidencji ,
• wprowadzanie do obrotu zakazanych produktów z tworzyw sztucznych.

Gastronomia powinna ograniczać plastik

Wejście w życie dyrektywy SUP nie zwalnia przedsiębiorcy, który prowadzi lokal gastronomiczny, z realizowania ustawowych obowiązków wprowadzającego produkty w opakowaniach. W dalszym ciągu konieczne jest prowadzenie ewidencji, raportowanie mas do urzędu marszałkowskiego oraz finansowanie działań w ramach Publicznych Kampanii Edukacyjnych. O ile dotychczasowe obowiązki wprowadzającego produkty w opakowaniach  możesz, a nawet powinieneś scedować na Organizację Odzysku, o tyle obowiązki nałożone ustawą SUP musisz realizować samodzielnie. Warto już teraz przygotować swój biznes na 1 lipca 2024 i zaplanować, w miarę możliwości, wymianę stosowanych opakowań jednorazowych z tworzyw sztucznych na takie, które ich nie zawierają.